Kasım Ayı Merkezi Yönetim Bütçesi Gerçekleşmelerine İlişkin Değerlendirmemiz

Bütçe dengesi, Kasım ayında geçen yılın aynı ayının altında fazla verdi. Merkezi Yönetim Bütçesi Kasım’da 0,8 milyar TL fazla verirken geçen yılın aynı ayının (3.6 mlr TL) gerisinde kaldı, ancak bütçe dengesi Ocak-Kasım dönemi sonunda 5,4 milyar TL açığa doğru iyileşti. Bu doğrultuda, geçen yılın aynı döneminde verilen açığın (11,3 milyar TL) altındaki seyir devam ederken, bunda en büyük etken geçen yıl aynı dönemde bütçeye özelleştirme geliri olarak 5,3 milyar TL kaydedilirken bu yıl aynı dönemde 10,8 milyar TL’ye ulaşılması oldu. Ekim ayında açıklanan OVP’de bu yıl için gerçekleşme tahmini 24,5 milyar TL açığa (GSYH’ya oranla %1.3) yükseltilmişti. Bu halen geçerli ise, Aralık’ta çok yüksek bütçe açığı verileceğine işaret ediyor.

Faiz-dışı bütçe dengesi de geçen yılın aynı ayından daha az fazla verdi. Faiz giderleri hariç bütçe dengesi Kasım ayında 4,66 milyar TL fazla verirken, geçen yılın aynı dönemine (8,2 milyar TL fazla) göre olumsuz bir gerçekleşmeye işaret etti. Ancak, Ocak-Kasım döneminde verilen fazla 45,8 milyar TL ile 37,1 milyar TL’lik geçen yıl performansının üzerinde kalmayı sürdürdü. Yeni OVP’de 2015 yılı gerçekleşme tahmini 29,5 milyar TL’ye (GSYH’ya oranla %1.5) indirilmişti.

Kasım ayında bütçe giderlerindeki artış hızı gelirlerdeki artışın üzerinde ancak ilk 11 aylık dönemde altında gerçekleşti. Kasım ayında bütçe gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre %11.7 artarak 43,8 milyar lira, bütçe giderleri ise %20.8 oranında azalarak 43,0 milyar lira olarak gerçekleşti. Ocak-Kasım döneminde ise; bütçe gelirleri %14.2 artışla 441,8 milyar TL ve bütçe giderleri ise %12.3 artışla 447,2 milyar TL düzeyinde oluştu. Yeni açıklanan OVP’de bütçe gelirlerinin 2015 yılında %12.5 artışla 478,5 milyar TL’ye, bütçe giderlerinin ise %12.1 artışla 503,0 milyar TL’ye ulaşması öngörülüyor. Milli gelire oranla ise; gelirlerin önceki yıl gerçekleşen %24.3 seviyesinden %24.8’e yükselmesi, harcamaların ise %25.6’dan %26.1’e yükselmesi bekleniyor.

Vergi tahsilatı Kasım’da yıllık bazda %12.3 artış gösterirken, iç talebi en iyi yansıtan vergilerde artış daha yüksek oldu. Yurtiçi ekonomik aktivitedeki gelişmeleri iyi yansıtan vergilerden, dahilde alınan KDV, Kasım ayında geçen yılın aynı ayına göre %13.2 artarken, iç talebi daha iyi yansıtan ÖTV gelirlerinde ise motorlu taşıtlar grubundaki artış nedeniyle artış %13.8 ile daha yüksek oldu. Dolayısı ile, ekonomik aktivite ve özellikle iç talep açısından olumlu bir görünüm sergiledi. Öte yandan, ithalat için öncü gösterge olan “ithalde alınan KDV” ise geçen Kasım ayına göre %7.4 artış gösterdi. Ancak, söz konusu vergide ABD Doları bazlı yıllık değişim %16.4 de önceki ayın aksine azalış yönündeydi. Dolayısı ile, bu veri, aylık ithalatta önceki aya göre ve geçen yıla göre azalışa işaret ederken, öncü gümrük verileri ile uyumlu bir görüntü verdi.

Son 12 aylık bütçe açığının GSYH’ya oranı Kasım ayı sonunda %0.9 seviyesine yükselirken, faiz dışı fazla %1.9 seviyesine geriledi. 2014 yılında bütçe %1.3 açık verirken, faiz dışı fazla %1.5 seviyesinde oluşmuştu. Son 12 aylık bütçe açığının ve faiz dışı fazlanın GSYH’ya oranı ilk aylarda görülen bozulma eğiliminden sonra Nisan ayında TCMB kar transferi ve Haziran ayında özelleştirme geliri kaydı, Ekim sonunda ise lisans bedeli tahsilatı ve faiz gider azalışı sayesinde nedeniyle belirgin iyileşmişti, Kasım sonunda ise sırası ile %0.9 ve %1.9 seviyesinde oluştuğunu hesaplamaktayız.

Bu yıl OVP gerçekleşme tahmininin aşılma riskinin olmadığını düşünüyoruz, 2016 yılını değerlendirmek için ise henüz erken, ama riskler daha fazla bütçe açığı verilmesi yönünde. Bu yıl ve gelecek yıl bütçe gelirlerine yüksek katkı yapması beklenen 4.5G lisans bedeli tahsilatları sayesinde 2015 yılı OVP gerçekleşme tahmininin aşılma riskinin olmadığını düşünüyoruz. Ancak, OVP’de 2016 yılı Merkezi Yönetim Bütçesi için belirlenen büyüklüklerin (bütçe açığı ve faiz-dışı fazlanın GSYH’ya oranla sırası ile %0.7 ve %1.8 seviyelerinde gerçekleşmesinin öngörüldüğü yani 2015 yılına göre çok daha olumlu bir tablonun çizildiği görülmüştü) yakında TBMM’ye gönderilecek geçici bütçede nasıl şekilleneceğini görmemiz gerekiyor. Bu nedenle, 2016 yılını değerlendirmek için erken olduğunu, başta asgari ücrete yapılacak ayarlamanın getireceği yükün işveren-hükümet arasında nasıl paylaşılacağı olmak üzere, diğer harcama artırıcı tedbirlerin ve olası gelir artırıcı vergi önlemlerinin etkilerini görmemiz gerektiğini de düşünmekteyiz.