Ekim Ayı Dış Ticaret Verilerine İlişkin Değerlendirmemiz

Dış ticaret açığı Ekim ayında 3,6 milyar dolar ile geçen yılın aynı ayının çok altında  gerçekleşti. Geçen yılın aynı ayında verilen açık 6,3 milyar dolar düzeyindeydi. İhracat, Ekim ayında yıllık bazda %3.1 artışla 13,3 milyar dolar olurken, artış oranındaki gerçekleşmenin TİM öncü verilerine göre yüksek olmasında bu yıl altın ihracatının 681mn dolara yükselmesi (geçen yıl 44mn dolar) etkili oldu. İthalat ise %11.9 azalışla 16,9 milyar dolar düzeyinde oluştu. Böylece, beklendiği gibi yıllık dış ticaret açığı sert düşüş göstererek 69,6 milyar dolar ile Kasım 2010’dan beri en düşük düzeyine indi. Dış ticaret açığının gelecek ay da baz etkisi ve enerji ithalatının düşüklüğü nedeniyle gerileme eğilimini sürdürmesi beklenebilir.

Dış ticaret dengesini enerji grubu yine çok olumlu etkilemeye devam ederken, altın grubunun etkisi de olumlu oldu. Altın ithalatının Ekim ayında ($203mn) düşük kalması ve ihracatının geçen yılın çok üzerinde olması nedeni ile, altın ticaretinin yıllık dış ticaret açığına getirdiği iyileşme 834mn dolar olurken, ilk on ay sonundaki toplam iyileşme ise 5,7 milyar dolara yükseldi. 2012 yılında altın dış ticareti dengesi 5,7 milyar dolar fazla, 2013 yılında 11,8 milyar dolar açık ve geçen yıl ise yine 3,9 milyar dolar açık vermişti. Enerji ithalatı ise sert düşüş eğilimini korurken, Ocak-Ekim döneminde enerji ithalatında toplam düşüş ise 13,9 milyar dolar oldu. Böylece son 12 aylık enerji ithalatı da 41,0 milyar dolara gerilemiş oldu.

İthalat alt gruplarından gelen sinyaller üretim, iç talep ve yatırımlar gibi büyüme bileşenleri açısından ise görece olumlu bir tablo çizdi. Sermaye malı ithalatı (%4.2) ve tüketim malı ithalatı (%5.7) yıllık bazda artarken, ara malı ithalatı yıllık bazda %18 daraldı, özellikle yatırım ve tüketim eğiliminde önceki aylara gore daha olumlu bir tablo çizdi. Ayrıca, sanayi üretimi açısından öncü olduğunu düşündüğümüz enerji ve altın hariç ara malı ithalatının hem önceki aya göre arttığını hem de yıllık bazda daralışının azaldığını görüyoruz. Bu durum, Ekim ayı için yıllık %7.0-8.0 artış aralığında olan sanayi üretimi ön tahminimizde risklerin yukarı yönlü olduğunu düşündürdü.  

Dış açık için Kasım sinyalleri karışık; ihracat daralışı tekrar hızlanırken, enerji ithalatı ise düşmeye devam edecektir. İhracatçı birliklerinin öncü verilerinden izlediğimiz kadarıyla, Kasım ayı TİM öncü ihracat (altın hariç) verisi yıllık bazda düşüş (%10) görülebileceğini düşündürmektedir. Buna karşılık, altın ticareti kaynaklı lehte bir baz etkisi görünmektedir. Ayrıca, enerji ithalatının olumlu etkisi Kasım’da da gözlenmeye devam edilecektir. Daha net bir görünümü 2 Ekim’de açıklanacak gümrük verilerinden edinmeyi bekliyoruz.   

Dış ticaret verisinden sonra, Ekim ayında cari denge 0,2 milyar dolar açık verebilir diye düşünmekteyiz. Geçen yılın aynı ayında cari açık 2,3 milyar dolardı. Bu şekilde gelirse, son 12 aylık cari açık 38,5 milyar dolar düzeyine düşecek. Orta Vadeli Program’da %3.0 büyüme beklentisi ile 36,7 milyar dolar cari açık öngörülmüştü. Düşüş eğiliminin 2015 yılının kalan kısmında da devam edeceğini düşünüyoruz. Bu doğrultuda, yılsonu cari işlemler açığı tahminimiz olan 36,5 milyar dolar (milli gelire oranla %5.1) üzerinde risklerin hafif aşağı yönlü olduğunu düşünüyoruz.  

Cari açığın birincil belirleyicisi olan dış ticaret dengesinde 2015 yılı ve sonrası için yeni bazı risklere rağmen beklentiler olumlu tarafta kalmaya devam ediyor. Son dönemde petrol fiyatlarının yükselişine ragmen halen 50 dolar seviyesinin altında olması ile 2015 yılı dış dengesi açısından olumlu etkileri güçlü bir şekilde gözlenmeye devam edilecektir. Buna karşılık, son yıllarda altın ithalat ve ihracatı faktörlerinin artan etkisi ve enerji fiyatlarındaki oynaklıklar nedeniyle manşet dış açık verileri yerine enerji ve altın hariç dış ticaret açığının seyrini takip etmeyi tercih ediyoruz ki, geçen yılın tamamında azalan bu verinin Şubat-Temmuz döneminde gözlenen yükselişten sonra Ağustos-Ekim döneminde tekrar düşüşe geçmesini büyüme açısından olumsuz ancak cari açık açısından olumlu bir gelişme olarak görmekteyiz. Söz konusu göstergede, genel olarak, daralmanın mevcut duruma göre şiddetlenmesini büyüme açısından olumsuz bir gelişme olarak okurken, tekrar yükseliş eğilimine geçmesi de yeniden dengelenme açısından risk olarak izlemekteyiz. Öte yandan, gelişmiş ülkelerin (özellikle AB) büyüme hızlarında görülen yavaşlama ve Rusya pazarındaki mevcut daralmanın iki ülke arasındaki gerginlikle şiddetlenmesi riski ise dış dengede daha belirgin iyileşmeyi sınırlandıran faktör olarak etki etmektedir.