Ekim Ayı Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmelerine İlişkin Değerlendirmemiz

n Bütçe dengesi, Ekim ayında 4.5G lisans ihalesi sayesinde geçen yılın aynı ayının çok üzerinde fazla verdi. Merkezi Yönetim Bütçesi Ekim’de 7,2 milyar TL fazla verirken geçen yılın aynı ayının (-3.0 mlr TL) çok üzerinde gerçekleşti, böylece Eylül ayındaki bozulma telafi edilirken, bütçe dengesi Ocak-Ekim döneminde sonunda 6,2 milyar TL açığa doğru iyileşti. Ayrıca, geçen yılın aynı döneminde verilen açığın (14,9 milyar TL) da çok altına inilirken, bunda en büyük etken 4.5G lisans ihalesinden elde edilen 4.7 milyar TL gelir ve faiz giderlerindeki sert düşüş oldu. Böylece, geçen yıl ilk 10 ayda bütçeye özelleştirme geliri olarak 5,3 milyar TL kaydedilirken bu yıl aynı dönemde 10,8 milyar TL’ye ulaşıldı. Ekim ayında açıklanan OVP’de bu yıl için gerçekleşme tahmini 24,5 milyar TL açığa (GSYH’ya oranla %1.3) yükseltilmişti. Bu ise, yılın son iki ayında özellikle Aralık’ta yüksek bütçe açığı verileceğine işaret ediyor.

n Faiz-dışı bütçe dengesi de geçen yılın aynı ayından daha yüksek fazla verdi. Faiz giderleri hariç bütçe dengesi Ekim ayında 9,9 milyar TL fazla verirken, geçen yılın aynı dönemine (4,0 milyar TL fazla) göre olumlu bir gerçekleşmeye işaret etti. Ayrıca, Ocak-Ekim döneminde verilen fazla 41,2 milyar TL ile 30,3 milyar TL’lik geçen yıl performansının çok üzerinde kalmayı sürdürdü. Yeni OVP’de 2015 yılı gerçekleşme tahmini 29,5 milyar TL’ye (GSYH’ya oranla %1.5) indirilmişti.

n Ekim ayında ve ilk on aylık dönemde bütçe gelirlerindeki artış hızı giderlerdeki artışın üzerinde gerçekleşti. Ekim ayında bütçe gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre %22.8 artarak 43,8 milyar lira, bütçe giderleri ise %1.7 oranında azalarak 43,8 milyar lira olarak gerçekleşti. Ocak-Ekim döneminde ise; bütçe gelirleri %14.5 artışla 398,0 milyar TL ve bütçe giderleri ise %11.5 artışla 404,2 milyar TL düzeyinde oluştu. Yeni açıklanan OVP’de bütçe gelirlerinin 2015 yılında %12.5 artışla 478,5 milyar TL’ye, bütçe giderlerinin ise %12.1 artışla 503,0 milyar TL’ye ulaşması öngörülüyor. Milli gelire oranla ise; gelirlerin önceki yıl gerçekleşen %24.3 seviyesinden %24.8’e yükselmesi, harcamaların ise %25.6’dan %26.1’e yükselmesi bekleniyor.

n Vergi tahsilatı sürpriz KDV tahsilatı artışıyla Ekim’de yıllık bazda %25.6 artış gösterirken, iç talebi en iyi yansıtan vergilerde artış daha düşük kaldı. Yurtiçi ekonomik aktivitedeki gelişmeleri iyi yansıtan vergilerden, dahilde alınan KDV, Ekim ayında geçen yılın aynı ayına göre %90.1 artarken, iç talebi daha iyi yansıtan ÖTV gelirlerinde ise motorlu taşıtlar grubundaki azalış nedeniyle artış %4.3 ile sınırlı kaldı. Dolayısı ile, ekonomik aktivite ve özellikle iç talep açısından kafa karıştırıcı bir görünüm sergiledi. Öte yandan, ithalat için öncü gösterge olan “ithalde alınan KDV” ise geçen Ekim ayına göre %38.1 artış gösterdi. Ayrıca, söz konusu vergide ABD Doları bazlı yıllık değişim %6.7 de önceki ayların aksine artış yönündeydi. Dolayısı ile, bu veri, aylık ithalatta önceki aya göre ve geçen yıla göre artışa işaret ederken, öncü gümrük verileri ile uyumsuz bir görüntü verdi.

n Son 12 aylık bütçe açığının GSYH’ya oranı Ekim ayı sonunda %0.7 seviyesine gerilerken, faiz dışı fazla %2.0 seviyesine yükseldi. 2014 yılında bütçe %1.3 açık verirken, faiz dışı fazla %1.5 seviyesinde oluşmuştu. Son 12 aylık bütçe açığının ve faiz dışı fazlanın GSYH’ya oranı ilk aylarda görülen bozulma eğiliminden sonra Nisan ayında TCMB kar transferinin ve Haziran ayında özelleştirme geliri kaydı nedeniyle belirgin iyileşmişti, Ekim sonunda ise lisans bedeli tahsilatı ve faiz gider azalışı sayesinde sırası ile %0.7 ve %2.0 seviyesinde oluştuğunu hesaplamaktayız.

n Ekim’deki lisans bedeli girişi nedeniyle OVP 2015 gerçekleşme tahmininin aşılma riskinin kalmadığını düşünüyoruz, 2016 tahminlerini değerlendirmek için ise henüz erken. Bu yıl ve gelecek yıl bütçe gelirlerine yüksek katkı yapması beklenen lisans bedeli tahsilatları sayesinde 2015 yılı OVP gerçekleşme tahmini üzerindeki risklerin artık daha dengeli olduğunu düşünüyoruz. Ancak, 2016 yılı Merkezi Yönetim Bütçesi için belirlenen büyüklükleri (bütçe açığı ve faiz-dışı fazlanın GSYH’ya oranla sırası ile %0.7 ve %1.8 seviyelerinde gerçekleşmesinin öngörüldüğü yani 2015 yılına göre çok daha olumlu bir tablonun çizildiği görünmekte) değerlendirmek için erken olduğunu, özellikle asgari ücrete yapılacak ayarlamanın getireceği yükün işveren-hükümet arasında nasıl paylaşılacağını görmemiz gerektiğini de düşünmekteyiz.