Enflasyonda Yine Bir Kayıp Yıl

Aralık ayında TÜFE %0.21 artış ile %0.05 azalış yönündeki konsensüs beklentinin ve %0.10 düzeyindeki azalış beklentimizin üstünde gerçekleşti. Geçen yıl Aralık’ta %0.44 azalış olurken, 2003 yılı bazlı endeksin Aralık ayları tarihsel ortalaması ise %0.20 artışa işaret ediyordu. Enflasyonun geçen yıla göre yüksek gelmesinde ise, özellikle işlenmemiş gıda fiyatlarında Rusya ambargosu ile beklenen gerilemenin olmaması etkili olurken, kurlara hassas olan gruplardaki (ev eşyası) artışların devam etmesi ve giyim grubunda mevsimlik indirimlerin sınırlı kalması da kötüleşmeyi artırdı. Böylece, yıllık TÜFE de önceki ayki %8.10 seviyesinden %8.81’e yükselmiş oldu. Bu ise, %8.17 seviyesindeki önceki yıl enflasyonunu da aşıldığını yansıtırken, 2011 yılından beri en yüksek yıl sonu enflasyonuna da işaret etti. TCMB, PPK özetlerinde, işlenmemiş gıda fiyat artışlarının son Enflasyon Raporu’nda öngörülenden yüksek olacağını belirtmiş, dolaylı olarak gıda yıllık enflasyonunda düzeltme beklemediği sinyalini vermişti.

İşlenmemiş gıda fiyatları yıllık bazda yükseliş eğilimini korurken, işlenmiş gıda fiyatlarında ise gerileme eğilimi sona erdi. Hesaplamalarımıza göre geçen yıl Aralık ayında işlenmemiş gıda fiyatları aylık %0.40 düşerken bu yıl ise %1.80 artış gösterdi. Dolayısı ile, işlenmemiş gıda yıllık enflasyonu 2.2 puan artışla yılı %13.7 seviyesinde kapamış olurken, işlenmiş gıda fiyatları yıllık artışında da yıl boyu devam eden gerileme eğilimi sona erdi ve %8.3’e doğru artış gözlendi. Böylece, gıda fiyatlarının yıllık artış hızı %10.9 seviyesine yükselirken, 2015 yılını da beklendiği gibi son Enflasyon Raporu’ndaki gıda fiyatı varsayımının (%8.0) çok üzerinde bitirdi. Endeks tarihindeki ortalama yıllık artışı %9.4 olan gıda fiyatlarının 2016 yılındaki seyri, Ocak ayı Enflasyon Raporu’nda açıklanacak olan TCMB enflasyon yıl sonu tahmini açısından kritik önem taşımaya devam edecektir. Ekim raporunda yıl sonu tahmini %6.5 olarak belirtilmişti. 

Yüksek asgari ücret artışı ve TL’de ilave değer kaybının yüksekliği nedeniyle 2016 yılı için enflasyonda olumlu senaryo çizmek şu aşamada zor. Aralık ayında önceki aya göre 0.71 puan artışla %8.81’e ulaşan yıllık TÜFE, son Enflasyon Raporu’nda yer alan yıl sonu TCMB tahmininin (%7.9) çok üzerinde yılı bitirirken, enflasyon hedefi (%5) etrafındaki belirsizlik aralığının (+/-2 puan) da üzerinde kaldı ve TCMB’yi hükümete yeni bir mektup yazmaya mecbur etti. Önümüzdeki dönem seyri açısından ise, ham petrol ve diğer emtia fiyatlarında yeni bir düşüş dalgası olması yukarı yönlü baskıyı sınırlayıcı bir gelişme olarak kaydedilirken, asgari ücrete yapılan %30 oranındaki artışın özellikle hizmet fiyatlarında yukarı yönlü baskıyı artırması (TCMB bile TÜFE’ye etkisini 1.5 puan olarak vermişti) ve Ocak ayında gözlenen idari fiyat ayarlamaları (elektrik, ÖTV v.b) 2016 yılı için olumlu bir senaryo çizilmesini şu anda engellemektedir. Ancak, aslında enflasyonun kaderini büyük ölçüde döviz kurları belirleyecektir. Eğer TL’de bu yıl ilave bir değer kaybı gözlenmezse kurların TÜFE üzerindeki olumsuz etkisinin zaman içinde azalacağı söylenebilir. Buna karşılık, Ocak 2015 ortasından beri kur sepeti bazında halen %21 civarı değer kaybı olması, döviz kurunun bu yıl en azından ilk çeyrekte tüketici fiyatlarına olumsuz etkide bulunmaya devam etmesine yol açacaktır. Dolayısı ile, manşet enflasyonun, yılın ilk çeyreğinde baz etkilerinin de hafif lehte olması nedeni ile, Ocak ayı zamlarına rağmen 2015 yılsonu seviyesinin üzerinde seyretmeyeceğini düşünürken, yılı ise %8.5 civarında kapatmasını beklemekteyiz.

Temel eğilim açısından izlenen göstergelerden; çekirdek enflasyon (I endeksi) yıllık bazda 0.29 puanlık artışla %9.51’e çıkarken, hizmet fiyatlarının yıllık artışının yatay kaldığını hesaplamaktayız. Yılı %9.51 ile 2004 yılından beri en yüksek artışla kapatan I endeksi açısından önceki yıl gerçekleşmelerinin uzun dönem ortalamalarının üzerinde olduğu yılın ilk çeyreğinde, TL’de ilave değer kaybı olmaması durumunda bir miktar geri çekilme gözlenmesini bekliyoruz. Öte yandan, hizmet enflasyonu ise hesaplamalarımıza göre Aralık ayında yıllık bazda %8.80 seviyesinde yılı bitirmiş bulunmakta. Yukarıda da vurguladığımız gibi, 2016 yılı için gerçekleşen yüksek oranlı asgari ücret artışının, her ne kadar %40 oranındaki kısmı Hazine tarafından üstlenilecek olsa da, özellikle bu fiyat grubunda riskleri yukarı yönde tuttuğunu düşünmeye devam ediyoruz.

TCMB sadeleşme için Ocak toplantısını adres göstermiş, ancak oynaklık düşüşünün kalıcı olmasını şart koşmuştu. Bilindiği gibi, TCMB Ağustos ayında açıkladığı “Küresel Para Politikalarının Normalleşme Sürecinde İzlenecek Yol Haritası” kapsamında, küresel para politikalarının normalleşmeye başlaması ile faiz koridorunun bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı etrafında daha simetrik bir hale getirileceğini ve daraltılacağını açıklamıştı. Piyasa ise bu mesajı, Fed’in faiz artırımlarına başlamasını takiben TCMB’nin de harekete geçeceği şeklinde okumuştu. TCMB, bu beklentiyi Aralık toplantısında karşılamasa da, Aralık PPK özetlerinde “oynaklıklarda gözlenen düşüşün kalıcı olması halinde önümüzdeki toplantıdan itibaren para politikasında sadeleşme adımlarına başlanabileceği değerlendirilmiştir. Faiz koridorunun nihai olarak bir hafta vadeli repo faizi etrafında daha dar ve daha simetrik bir şekil alması amaçlanmaktadır. Sadeleşme kapsamında atılacak adımların niteliği ve hızı küresel ve yurt içi piyasalardaki oynaklıkları etkileyen unsurlara bağlı olacaktır” denilerek 19 Ocak’taki toplantısını söz konusu yol haritasının uygulanması için adres göstermiş olmuştu. Ancak, sadeleşme için ön koşulun "oynaklıklarda gözlenen düşüşün kalıcı olması halinde" diye belirlenmesini kafa karıştırıcı ve gelişmelere göre yeni ertelemelerle karşılaşma durumunu bayağı ciddi bir olasılık haline getiren bir cümle olarak gördüğümüzü belirtmiştik. Ayrıca, sadeleşme adımlarının içine üst bandın (%10.75) aşağı çekilme olasılığının da eklendiğini (Aralık Ankara analist toplantısı) izlemiş ve bunun ilk etapta yapılması durumunda TL açısından negatif bir gelişme olacağını belirtmiştik.