Bütçe hedefleri gider artırıcı kararların yoğunluğu dikkate alındığında iddialı duruyor.

Bütçe dengesi, Aralık ayında geçen yılın aynı ayının çok üzerinde açık verdi. Merkezi Yönetim Bütçesi Aralık’ta 17,2 milyar TL açık verirken geçen yılın aynı ayının (11.3 mlr TL) çok üzerinde gerçekleşti, ancak yine de bütçe dengesi 2015 yılı tamamında 22,6 milyar TL açığa doğru iyileşti. Geçen yıl ise 23,4 milyar TL açık verilmişti, iyileşmede önemli etkenlerden biri ise 2014’de bütçeye özelleştirme geliri olarak 7,7 milyar TL kaydedilirken 2015 yılında 10,8 milyar TL’ye ulaşılması oldu. Ekim ayında açıklanan OVP’de bu yıl için gerçekleşme tahmini 24,5 milyar TL açığa (GSYH’ya oranla %1.3) yükseltilmişti. Ocak’ta yenilenen OVP’de ise bütçe açığının 22,6 milyar TL gerçekleştiği bilgisi verilmişti.

Faiz-dışı bütçe dengesi de geçen yılın aynı ayından daha yüksek açık verdi. Faiz giderleri hariç bütçe dengesi Aralık ayında 15,4 milyar TL açık verirken, geçen yılın aynı dönemine (9,9 milyar TL açık) göre olumsuz bir gerçekleşmeye işaret etti. Ancak, Ocak-Aralık döneminde verilen fazla 30,4 milyar TL ile 26,5 milyar TL’lik geçen yıl performansının üzerinde oluştu. Ekim’deki OVP’de 2015 yılı gerçekleşme tahmini 29,5 milyar TL’ye (GSYH’ya oranla %1.5) indirilmişti. Ocak’ta ise 26,5 milyar TL gerçekleştiği bilgisi verilmişti.

Aralık ayında bütçe giderlerindeki artış hızı gelirlerdeki artışın üzerinde ancak yılın tamamında altında gerçekleşti. Aralık ayında bütçe gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre %8.1 artarak 41,6 milyar lira, bütçe giderleri ise %16.3 oranında artarak 58,8 milyar lira olarak gerçekleşti. Ocak-Aralık döneminde ise; bütçe gelirleri %13.6 artışla 483,4 milyar TL ve bütçe giderleri ise %12.8 artışla 506,0 milyar TL düzeyinde oluştu. Yeni açıklanan OVP’de bütçe gelirlerinin 2016 yılında %11.9 artışla 540,8 milyar TL’ye, bütçe giderlerinin ise %12.8 artışla 570,5 milyar TL’ye ulaşması öngörülüyor. Milli gelire oranla ise; gelirlerin önceki yıl gerçekleşen %24.6 seviyesinden %24.5’e gerilemesi, harcamaların ise %25.8’den %25.9’a yükselmesi bekleniyor.

Vergi tahsilatı Aralık’ta yıllık bazda %12.6 artış gösterirken, KDV yıllık bazda geriledi, iç talebi en iyi yansıtan vergilerde artış ise sınırlı oldu. Yurtiçi ekonomik aktivitedeki gelişmeleri iyi yansıtan vergilerden, dahilde alınan KDV, Aralık ayında geçen yılın aynı ayına göre %3.5 düşerken, iç talebi daha iyi yansıtan ÖTV gelirlerinde ise artış %13.7 ile daha yüksek oldu. Dolayısı ile, ekonomik aktivite ve özellikle iç talep açısından karışık bir görünüm sergiledi.

2015 yılında bütçe açığının GSYH’ya oranı %1.2 seviyesine gerilerken, faiz dışı fazla %1.5 seviyesinde yatay kaldı. 2014 yılında bütçe %1.3 açık verirken, faiz dışı fazla %1.5 seviyesinde oluşmuştu. Son 12 aylık bütçe açığının ve faiz dışı fazlanın GSYH’ya oranı ilk aylarda görülen bozulma eğiliminden sonra Nisan ayında TCMB kar transferi ve Haziran ayında özelleştirme geliri kaydı, Ekim sonunda ise lisans bedeli tahsilatı ve faiz gider azalışı sayesinde nedeniyle belirgin iyileşmişti, yıl sonunda ise sırası ile %1.2 ve %1.5 seviyesinde oluştuğunu hesaplamaktayız.

OVP’nin 2016 yılı bütçe hedefleri gider artırıcı kararların yoğunluğu dikkate alındığında iddialı duruyor. Yeni OVP’de 2016 yılı Merkezi Yönetim Bütçesi için belirlenen büyüklüklerin (bütçe açığı ve faiz-dışı fazlanın GSYH’ya oranla sırası ile %1.3 ve %1.2 seviyelerinde gerçekleşmesinin öngörüldüğü yani 2015 yılına göre sınırlı bir bozulma tablosu çizildiği görülmüştü) öncelikle yakında TBMM’de görüşülecek yeni bütçe tasarısında nasıl şekilleneceğini görmemiz gerekiyor. Ancak, bu şekliyle kalırsa hedeflerin çok iddialı olduğunu söylememiz de gerekmekte. Sadece, asgari ücrete yapılan ayarlamadan Hazine’nin üstlendiği yükün yaklaşık 10 milyar TL ve son torba yasadan kaynaklanan maliyetin yine 10 milyar TL civarı olduğu bilgisi dikkate alınsa bile, giderlerin OVP sınırları içinde tutulması zor görünmektedir. Buna karşılık, Ocak ayındaki alkollü içki-tütün ÖTV ayarlamalarından ek gelir beklentisi sınırlı durmaktadır. Ancak, 2016 yılında devam etmesi beklenen 4.5G lisans bedeli tahsilatlarının bütçe gelirlerine katkı yapması beklenebilir.