Ağustos Ayı Diş Ticaret Verilerine İlişkin Değerlendirmemiz

Dış ticaret açığı Ağustos ayında 4,89 milyar dolar ile 4,9 milyar dolar olan beklentimize yakın gerçekleşti. Geçen yılın aynı ayında verilen açık ise 8,1 milyar dolar düzeyindeydi. İhracat, Ağustos ayında yıllık bazda %2.8 azalışla 11,1 milyar dolar olurken, azalış oranındaki gerçekleşmenin TİM öncü verilerine göre düşük olmasında bu yıl altın ihracatının 279mn dolara yükselmesi (geçen yıl 65mn dolar) etkili oldu. İthalat ise %18.2 azalışla 16,0 milyar dolar düzeyinde oluştu. Böylece, beklendiği gibi yıllık dış ticaret açığı sert düşüş göstererek 75,4 milyar dolar ile Ocak 2011’den beri en düşük düzeyine indi. Dış ticaret açığının gelecek ay da daha ılımlı olmak kaydıyla gerileme eğilimini sürdürmesi beklenebilir.

Dış ticaret dengesini enerji grubu çok olumlu etkilemeye devam ederken, altın grubunun etkisi yine olumsuz oldu. Altın ithalatının Ağustos ayında ($539mn) yine yüksek kalması ve ihracatının sınırlı artış göstermesi nedeni ile, altın ticaretinin yıllık dış ticaret açığına getirdiği kötüleşme 115mn dolar olurken, ilk 8 ay sonundaki toplam iyileşme ise 3,7 milyar dolara geriledi. 2012 yılında altın dış ticareti dengesi 5,7 milyar dolar fazla, 2013 yılında 11,8 milyar dolar açık ve geçen yıl ise yine 3,9 milyar dolar açık vermişti. Enerji ithalatı ise düşüş eğilimini korurken, Ocak-Ağustos döneminde enerji ithalatında toplam düşüş ise 10,5 milyar dolar oldu. Böylece son 12 aylık enerji ithalatı da 44,4 milyar dolara gerilemiş oldu.

İthalat alt gruplarından gelen sinyaller üretim, iç talep ve yatırımlar gibi büyüme bileşenleri açısından ise olumlu bir tablo çizmedi. Sermaye malı ithalatı (%10.4), ara malı ithalatı (%22.5) ve tüketim malı ithalatı (%1.8) yıllık bazda daralırken, özellikle yatırım ve tüketim eğiliminde önceki ayların olumlu tablosunu sona erdirdi. Ayrıca, sanayi üretimi açısından öncü olduğunu düşündüğümüz enerji ve altın hariç ara malı ithalatının hem önceki aya göre azaldığını hem de yıllık bazda daralışının güç kazandığını görüyoruz. Bu durum, Ağustos ayı için yıllık %1.0-1.5 artış aralığında olan sanayi üretimi ön tahminimizde risklerin aşağı yönlü olduğunu düşündürdü.  

Dış açık için Eylül sinyalleri karışık; ihracat daralışı tekrar hızlanırken, enerji ithalatı ise düşmeye devam edecektir. İhracatçı birliklerinin öncü verilerinden izlediğimiz kadarıyla, Eylül ayı TİM öncü ihracat (altın hariç) verisi işgünü azlığının da etkisiyle yıllık bazda sert düşüş (%19) görülebileceğini düşündürmektedir. Buna karşılık, altın ticareti kaynaklı lehte bir baz etkisi görünmektedir. Ayrıca, enerji ithalatının olumlu etkisi Eylül’de de gözlenmeye devam edilecektir. Daha net bir görünümü 2 Ekim’de açıklanacak gümrük verilerinden edinmeyi bekliyoruz.   

Dış ticaret verisinden sonra, Ağustos ayında cari denge 0,1 milyar dolar fazla verebilir diye düşünmekteyiz. Geçen yılın aynı ayında cari açık 2,2 milyar dolardı. Bu şekilde gelirse, son 12 aylık cari açık 42,6 milyar dolar düzeyine düşecek. Orta Vadeli Program’da %4.0 büyüme beklentisi ile 46,0 milyar dolar cari açık öngörülmüştü. Düşüş eğiliminin 2015 yılının kalan kısmında da devam edeceğini düşünüyoruz. Bu doğrultuda, yakında aşağı revize edeceğimiz ortalama 60 dolar varil fiyatı varsayımımıza rağmen iç talep ve yatırımlardaki toparlanma nedeniyle, yılsonu cari işlemler açığı tahminimiz olan 36,5 milyar dolar (milli gelire oranla %4.8) üzerinde risklerin dengeli olduğunu düşünüyoruz.  

Cari açığın birincil belirleyicisi olan dış ticaret dengesinde 2015 yılı için bazı risklere rağmen beklentiler olumlu tarafta kalmaya devam ediyor. Son dönemde petrol fiyatlarının 45-50 dolar aralığına doğru geri çekilmesi ile 2015 yılı dış dengesi açısından olumlu etkileri güçlü bir şekilde gözlenmeye devam edilecektir. Buna karşılık, son yıllarda altın ithalat ve ihracatı faktörlerinin artan etkisi ve enerji fiyatlarındaki oynaklıklar nedeniyle manşet dış açık verileri yerine enerji ve altın hariç dış ticaret açığının seyrini takip etmeyi tercih ediyoruz ki, geçen yılın tamamında azalan bu verinin Şubat-Temmuz döneminde gözlenen yükselişten sonra Ağustos’ta tekrar düşüşe geçmesini büyüme açısından olumsuz ancak cari açık açısından olumlu bir gelişme olarak görmekteyiz. Söz konusu göstergede, genel olarak, daralmanın mevcut duruma göre şiddetlenmesini büyüme açısından olumsuz bir gelişme olarak okurken, tekrar yükseliş eğilimine geçmesi de yeniden dengelenme açısından risk olarak izlemekteyiz. Öte yandan, gelişmiş ülkelerin (özellikle AB) büyüme hızlarında görülen yavaşlama ve Rusya pazarında daralmanın devam ediyor olması ise dış dengede daha belirgin iyileşmeyi sınırlandıran faktör olarak etki etmektedir.