Temmuz-Ağustos Dönemi Bütçe Verileri Değerlendirmemiz

n Bütçe dengesi, mali tatil döneminde geçen yılın aksine açık verdi. Merkezi Yönetim Bütçesi gerçekleşmeleri mali tatil nedeni ile Temmuz ve Ağustos ayları birlikte açıklandı. Merkezi Yönetim Bütçesi Temmuz’da 5,4 milyar TL açık, Ağustos’ta ise 5,2 milyar TL fazla verirken toplam açık geçen mali tatil döneminin üzerinde gerçekleşti, yine de bütçe dengesi ilk sekiz ay sonunda 0,6 milyar TL düzeyinde fazla verdi. Geçen yıl Ocak-Ağustos döneminde bütçe 2,7 milyar TL açık vermişti. OVP’de 2015 yılı bütçe açığı 21,0 milyar TL (GSYH’ya oranla %1.1) öngörülürken, 2014 yılı sonuçlarına göre (22,6 milyar TL açık - GSYH’ya oranı %1.3) daha iyi bir tablo çizilmişti.

n Faiz-dışı bütçe dengesi ise geçen yılın aynı döneminden daha yüksek fazla verdi. Faiz giderleri hariç bütçe dengesi Temmuz-Ağustos döneminde 8,55 milyar TL fazla verirken, geçen yılın aynı dönemine (7,83 milyar TL fazla) göre olumlu bir gerçekleşmeye işaret etti. Ocak-Ağustos döneminde verilen fazla 39,0 milyar TL ile 30,9 milyar TL’lik geçen yıl performansının çok üzerinde kalmayı sürdürdü. OVP’de bu yıl için 33,0 milyar TL faiz dışı fazla (GSYH’ya oranla %1.7) hedeflenirken, 2014 yılı sonuçlarının (27,2 milyar TL - GSYH’ya oranı %1.5) üzerinde belirlenmişti.

n Mali tatil döneminde bütçe gelirlerindeki artış hızı giderlerdeki artışın altında, ilk sekiz ay sonunda ise üzerinde gerçekleşti. Mali tatil döneminde bütçe gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre %14.0 artarak 82,9 milyar lira, bütçe giderleri ise %15.0 oranında artarak 83,0 milyar lira olarak gerçekleşti. Ocak-Ağustos döneminde ise; bütçe gelirleri %13.1 artışla 320,4 milyar TL ve bütçe giderleri ise %11.8 artışla 319,7 milyar TL düzeyinde oluştu. OVP’de bütçe gelirlerinin 2015 yılında %6.2 artışla 452,0 milyar TL’ye, bütçe giderlerinin ise %5.5 artışla 472,9 milyar TL’ye ulaşması öngörülüyor. Milli gelire oranla ise; gelirlerin önceki yıl gerçekleşen %24.1 seviyesinden %23.2’ye gerilemesi, harcamaların ise %25.4’den %24.3’e geri çekilmesi bekleniyor.

n Vergi tahsilatı Ağustos’ta yıllık bazda %13.3 artış gösterirken, iç talebi yansıtan vergilerde artış çok daha yüksek. Yurtiçi ekonomik aktivitedeki gelişmeleri iyi yansıtan vergilerden, dahilde alınan KDV, Ağustos ayında geçen yılın aynı ayına göre %31.0 artarken, ÖTV gelirlerinde ise motorlu taşıtlar ve alkol-tütün kaynaklı %33.4 artış yaşandı. Dolayısı ile, ekonomik aktivite ve özellikle iç talep açısından olumlu bir görünüm sergiledi. Öte yandan, ithalat için öncü gösterge olan “ithalde alınan KDV” ise geçen Ağustos ayına göre %8.5 artış gösterdi. Ancak, söz konusu vergide ABD Doları bazlı yıllık değişim %17.7 ile daralma yönündeydi. Dolayısı ile, bu veri, aylık ithalatta önceki aya göre ve geçen yıla göre sert azalışa işaret ederken, benzer sinyali veren öncü gümrük verileri ile uyumlu görünmektedir.

n Son 12 aylık bütçe açığının GSYH’ya oranı Ağustos ayı sonunda %1.0 seviyesi ve faiz dışı fazla %1.9 seviyesinde yatay seyretti. 2014 yılında bütçe %1.3 açık verirken, faiz dışı fazla %1.5 seviyesinde oluşmuştu. Son 12 aylık bütçe açığının ve faiz dışı fazlanın GSYH’ya oranının ilk aylarda görülen bozulma eğiliminden sonra Nisan ayında TCMB kar transferinin ve Haziran ayında özelleştirme geliri kaydı nedeniyle belirgin iyileşmişti, Ağustos sonunda ise sırası ile %1.0 ve %1.9 seviyesinde oluştuğunu hesaplamaktayız.

n İlk sekiz aylık performans beklediğimizden iyi, ancak OVP hedefinin aşılma riskinin halen devam ettiğini düşünüyoruz. 2015 yılı Merkezi Yönetim Bütçesi için belirlenen büyüklükler, bütçe açığı ve faiz-dışı fazlanın GSYH’ya oranla sırası ile %1.1 ve %1.7 seviyelerinde gerçekleşmesinin öngörüldüğünü yani 2014 yılına göre daha olumlu bir tablonun çizildiğini göstermekteydi ki, daha önce yıl ortasındaki genel seçimler ve 2014 yılının aksine bütçeye bir defaya mahsus yeni gelir olarak kaydedilebilecek yoğunlukta bir özelleştirme işlemi olmaması nedeniyle bu hedefleri iyimser bulduğumuzu vurgulamıştık. Buna karşılık, ilk yarıda özelleştirme geliri kaydının geçen yılın üzerinde gerçekleşmesi ve TCMB’nin Nisan ayı kar transferinde gözlenen yükselişin beklediğimizden daha olumlu bir tablo getirdiğini görmüştük. Buna karşılık, kamu çalışanları toplu sözleşmelerinde ücretlere enflasyon hedefinin üzerinde artış getirilmesi ve Nisan başında hükümetin istihdam ve üretim artışını teşvik amacıyla geniş kapsamlı bazı tedbirler almasının, bu alandaki riskleri canlı tuttuğunu da düşünmekteyiz. Ayrıca, yenilenecek genel seçimler nedeniyle 2016 yılına geçici bütçe ile devam edilecek olması ve son dönemde iç güvenlik riski nedeniyle artış eğiliminde olan askeri harcamalar mali disiplin açısından, diğer riskler olarak izlenmelidir.